การตัดสินและรางวัลเกียรตินิยมของกล้วยไม้ การตัดสินให้คะแนนกล้วยไม้ ครั้งแรกของโลกได้เริ่มขึ้นเมื่อ ค.ศ.1859 (พ.ศ.2402) โดย สมาคมพฤกษชาติหลวงแห่งประเทศอังกฤษ Royal Horicutural Society (R.H.S) ในครั้งนั้น กล้วยไม้ที่ได้รับการตัดสินให้ได้ รับประกาศนียบัตรชั้น 1 (F.C.C.- First Class Certificated) ก็คือ แคทลียา โดมิเนียน่า Cattleya Dawminiana ซึ่งเป็นลูกผสมของ ระหว่าง แคทลียา อินเตอร์มีเดีย กับ แคทลียา แม็กซิมา (C. intermedia x C. maxima ) หลังจากครั้งนั้นได้มีอีกหลาย ๆ สมาคมในทวีปยุโรป ได้เจริญรอยตาม ทางด้านสหรัฐอเมริกานั้น ได้เริ่มให้มีการจัดประกวด และ ให้รางวัลกล้วยไม้ขึ้นเป็นครั้งแรกในเดือน กันยายน ค.ศ. 1849 แต่การตัดสินรางวัล ครั้งนั้นมิได้มีกฎเกณฑ์ที่แน่นอน ต่อมาอีก 83 ปี สมาคมกล้วยไม้อเมริกัน (AOS – American Orchid Society) จึงได้เริ่มจัดให้มีการให้รางวัลแก่กล้วยไม้ ที่นำมาจัดแสดงในงานของสมาคมที่ได้จัดขึ้นเป็นประจำ หลังจากนั้นต่อมาสมาคมได้ ตั้งคณะกรรมการขึ้นชุดหนึ่ง จากผู้ทรงคุณวุฒิ เพื่อทำหน้าที่ วางระเบียบกฎเกณฑ์ สำหรับใช้ตัดสินกล้วยไม้โดยเฉพาะ ซึ่งก็ได้มีการปรับปรุงแก้ไข ระเบียบวิธีการตัดสินอยู่เสมอมาจนปัจจุบัน การตัดสินให้คะแนนกล้วยไม้เป็นศิลปะอย่างหนึ่งมีจุดมุ่งหมาย ที่จะค้นหาความ “เหนือกว่า” ของกล้วยไม้แต่ละชนิดเป็นสำคัญ มิได้มุ่งหวังที่จะประเมินลักษณะรวม ๆ ว่ากล้วยไม้ชนิดนี้กว่าชนิดนั้น หรือ สวยงามกว่า ชนิดอื่น ๆ แต่ประการใด
กระบวนการ การตัดสินและรางวัลเกียรตินิยมของกล้วยไม้ โดยหลักใหญ่ มักจะพิจารณา ดังนี้
การตัดสินและรางวัลเกียรตินิยมของกล้วยไม้ กระบวนการตัดสินโดยหลักใหญ่ มักจะพิจารณา อยู่สามกระบวนการ ซึ่งมีความสัมพันธ์เกี่ยวข้องกันอยู่
- กระบวนการแรก เกี่ยวข้องกับ ความรู้พื้นฐานของกรรมการ ในด้าน มาตรฐาน และ ความดีเด่นที่อาจพบได้ ในกล้วยไม้ที่กำลังตัดสินให้คะแนน
- กระบวนการที่สอง คือการพิจารณา รายละเอียดต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับรายละเอียดของดอก รูปร่างดอก สีสัน เนื้อหา และ ความสัมพันธ์ของส่วน ต่าง ๆ ที่ประกอบขึ้นเป็นดอก ช่อดอก ทั้งองค์ประกอบในช่อเดียวกัน หรือ หลาย ๆ ช่อรวมกัน ในแต่ละต้น ซึ่งหมายรวมถึงความสมดุล ความสม่ำเสมอ และ ความตัดกัน อันจะทำให้เกิดความสวยงามขึ้น
- กระบวนการขั้นที่สาม ผู้ตัดสินจะพยายามเปรียบเทียบ ดอกกล้วยไม้ ที่อยู่ข้างหน้าตน กับดอกกล้วยไม้ชนิดเดียวกันนี้ที่เคยได้เห็น โดยเฉพาะที่เคยได้รับการตัดสินมาแล้ว และ วัดดูคุณภาพ เพื่อประกอบการให้คะแนน
เกณฑ์มาตรฐาน ประกาศนียบัตรหลักใหญ่ ๆ การตัดสินและรางวัลเกียรตินิยมของกล้วยไม้
การตัดสินและรางวัลเกียรตินิยมของกล้วยไม้ แน่นอนว่าการจะประกวดกล้วยไม้นั้น ก็จะต้องมีองค์กรหรือสมาคมกล้วยไม้ที่เป็นที่ยอมรับกันทั่วไปในระดับสากล เป็นผู้รับรองหรือร่วมกับหน่วยงานอื่น ๆ ในการประกวดกล้วยไม้นั้น ๆ โดยทั่วไปการให้คะแนนของสมาคมกล้วยไม้ต่าง ๆ ทั่วโลกรวมทั้งในประเทศไทยมักใช้เกณฑ์การตัดสินโดย แบ่งเป็นเกณฑ์มาตรฐานประกาศนียบัตรหลักใหญ่ ๆ ดังนี้
- FCC ย่อมาจาก First Class Certificate ลำดับคะแนน ตั้งแต่ 90 คะแนน ขึ้นไป
- AM ย่อมาจาก Award of Merit ลำดับคะแนน ตั้งแต่ 80 คะแนน ขึ้นไป
- HCC ย่อมาจาก High Commendation Certificate ลำดับคะแนน ตั้งแต่ ๗๕ คะแนน ขึ้นไป
- CBM ย่อมาจาก Certificated of Botanical Merit ลำดับคะแนน ตั้งแต่ ๘o คะแนน ขึ้นไป
- CCM ย่อมาจาก Certificated of Culture Merit ลำดับคะแนน ตั้งแต่ 80 คะแนน ขึ้นไป
การตัดสินและรางวัลเกียรตินิยมของกล้วยไม้
การตัดสินและรางวัลเกียรตินิยมของกล้วยไม้ รางวัลจากสมาคม DOG (Deutsche Orchideen – Gesellschaft) ซึ่งเป็นสมาคมกล้วยไม้หลักของประเทศเยอรมัน การให้รางวัลไม่ทราบกฎการแบ่งเกณฑ์คะแนนอย่างแน่นอน มีสามลำดับดังนี้
- GM ย่อมาจาก Gold Medal เป็นรางวัลสูงสุดจากสมาคม DOG (Deutsche Orchideen – Gesellschaft)
- SM ย่อมาจาก Silver Medal รางวัลลำดับสองจาก DOG (Deutsche Orchideen – Gesellschaft)
- BM ย่อมาจาก Bronze Medal รางวัลลำดับสามจาก DOG (Deutsche Orchideen – Gesellschaft)
รางวัลอื่น ๆ
- AQ ย่อมาจาก Award of Quality
- AD ย่อมาจาก Award of Distinction
- JC ย่อมาจาก Judges’s Commendation
- CR ย่อมาจาก Certificate of Recognition
- CBE ย่อมาจาก Certificate of Botanical Excellence
- CCC ย่อมาจาก Certificate of Cultural Commendation รางวัลจากสมาคม RHS
- CBR ย่อมาจาก Certificate of Botanical Recognition
- CHM ย่อมาจาก Certificate of Horticultural Merit (รางวัลจากสมาคมกล้วยไม้อเมริกัน)
ตัวอย่างอักษรย่อสมาคมหรือสถาบันที่ได้รับการยอมรับตามแบบสากล
- BOC ย่อมาจาก Bang khen Orchid club
- BOS ย่อมาจาก Bang khen Orchid Society
- COS ย่อมาจาก Chiang Mai Orchid Society
- OST ย่อมาจาก Orchid Society of Thailand
- RSPC ย่อมาจาก Royal Society of Plant Culture
- CST ย่อมาจาก The Cattleya Society of Thailand
- AOS ย่อมาจาก American Orchid Society
- RHS ย่อมาจาก Royal Horticulture & Society
- HOS ย่อมาจาก Hawii Orchid Society
- WOC ย่อมาจาก World Orchid Conference
- DOG ย่อมาจาก Deutsche Orchideen-Gesellschaft
- SFOS ย่อมาจาก South Florida Ochid Society
- JOGA ย่อมาจาก Japan Orchid Grower Society
- TOGA ย่อมาจาก Taiwan Orchid Grower Society
ชื่อประกาศนียบัตรเกียรตินิยมระดับต่าง ๆ เขียนตัวนำ (ตัวใหญ่) ทั้งหมดเช่น
- Vlc. Norman’s Bay “ Gothic ” AM / RHS / AOS
- AM ตัวแรกจะหมายถึง กล้วยไม้ได้รางวัลเกียรตินิยม AM (Award of Merit) หรือได้คะแนน 80 คะแนน ขึ้นไป
- RHS ในตัวที่สอง หมายถึง ได้รับรางวัล AM จาก สมาคมกล้วยไม้อังกฤษ
- AOS ในตัวที่สาม หมายถึง ได้รับรางวัล AM จาก สมาคมกล้วยไม้อเมริกัน (หมายถึงได้เกียรตินิยม AM ของสมาคมกล้วยไม้อังกฤษ และ สมาคมกล้วยไม้อเมริกัน)
อ้างอิง
ดร. พิศิษฐ์ วรอุไร , วารสาร สมาคมกล้วยไม้เชียงใหม่ ปี 2519
การตัดสินและรางวัลเกียรตินิยมของกล้วยไม้ การประกวดพันธุ์กล้วยไม้ต่าง ๆ และ การตัดสินนั้น เป็นคำที่กว้างมาก หมายความถึงรวมพันธุ์กล้วยไม้ทุกชนิดทำไมจึงต้องมีการประกวดกันขึ้น ดูเหมือนจะเป็นปัญหาธรรมดา ไม่ว่าจะนิยมเลี้ยง หรือ เล่นอะไรกันขึ้น ก็ต้องมีการประกวด เพื่อให้รู้ว่าของใครดีกว่ากัน ที่ไหนก็ที่นั่น ต่างก็นิยมกันมากขึ้น จนกลายเป็นหลักสากลทั่ว ๆ ไป หลักเกณฑ์ที่ถือเป็นหลักปฏิบัติจึงเกิดขึ้น วิธีการตัดสินโดยการให้คะแนนนี้ เป็นที่นิยมแพร่หลายไปทั่วโลก แต่การกำหนดคะแนน การให้รางวัลตามลำดับนั้น แล้วแต่จะได้กำหนด เพื่อเป็นแนวทางไว้พิจารณาตัดสิน และ เป็นที่ยอมรับกันโดยทั่วไปว่าเป็นการกำหนดคะแนนที่ให้ความเหมาะสม และ ใกล้เคียงต่อความเป็นจริงที่สุด