ชื่อวิทยาศาสตร์ของกล้วยไม้ มีชื่อว่า “ Orchid ” ชื่อทางวิทยาศาสตร์ของกล้วยไม้นั้นมีมากมายตามแต่ชนิดหรือพันธุ์ต่าง ๆ ของกล้วยไม้ ทั้งไม้พันธุ์แท้และพันธุ์ผสม เป็นพืชดอกที่มีความหลากหลายมากที่สุดกลุ่มหนึ่ง ดังนั้นชื่อวิทยาศาสตร์ของกล้วยไม้ทุกสายพันธุ์ไม่อาจนับได้หมด ทั้งนี้กล้วยไม้อยู่ในวงศ์ที่เรียกว่า “ Orchidaceae ” อยู่ในอาณาจักรพืช เป็นดอกไม้ที่สวยงามและมีกลิ่นหอม เป็นไม้ดอกที่นิยมสำหรับผู้ปลูกเลี้ยงทั่วไป
ที่มาของชื่อวิทยาศาสตร์กล้วยไม้
ที่มาของชื่อวิทยาศาสตร์กล้วยไม้หรือที่มาของคำว่า “ Orchid ” ซึ่งมีรากศัพท์มาจากภาษากรีกว่า ” orchis ” เป็นชื่อที่เก่าแก่ที่สุด โดยปรากฏอยู่ในหนังสือที่ชื่อ enquiry into plant ซึ่งเขียนโดย ทีโอฟราตุส (theophratus) หมายถึง ลักษณะของรากสะสมอาหารที่อวบอ้วนของกล้วยไม้ หรืออีกทฤษฎีคือ มีรากศัพท์มาจากคำว่า “ Orkhis ” ซึ่งแปลว่าลูกอัณฑะในภาษากรีก สันนิษฐานกันว่าชื่อนี้ถูกตั้งขึ้นตามสัณฐานของหน่อหรือหัวกล้วยไม้ซึ่งอยู่ใต้ดิน ชาวกรีกโบราณเชื่อกันว่าการกินกล้วยไม้จะเพิ่มพลังทางเพศ และยังเชื่อกันว่าการกินกล้วยไม้สามารถกำหนดเพศของลูกที่กำลังจะมาเกิดได้ อีกทั้งยังเชื่อว่าหากฝ่ายชายกินส่วนหัวหรือหน่อขนาดใหญ่ของกล้วยไม้เข้าไปจะได้ลูกชาย และหากฝ่ายหญิงกินหัวหรือหน่อซึ่งมีขนาดเล็กจะได้ลูกเป็นเด็กผู้หญิง ส่วนชื่อเรียกในภาษาไทยนั้นพบหลักฐานว่ามีการเรียกดอกกล้วยไม้ว่า ” ดอกเอื้อง ” มาตั้งแต่สมัยสุโขทัยและอยุธยา
ชื่อวิทยาศาสตร์ของสกุลกล้วยไม้ใหญ่
- Bulbophyllum เป็นกล้วยไม้สกุลหนึ่งซึ่งชื่อทางวิทยาศาสตร์นั้นมีรากศัพท์ในภาษากรีกคือ “ bulbos ” แปลว่าหัว กับ “ phyllon ” แปลว่าใบ หมายถึง ลักษณะที่ก้านใบพองคล้ายหัว คนไทยเรียกกันว่า “ สิงโตกลอกตา ” ซึ่งประกอบด้วย 2 คำคือ คำว่า “ สิงโต ” หมายถึง หัวสิงโตที่ใช้เชิดซึ่งจะมีปากเปิดและปิดหรือขยับไปมาได้ ซึ่งจะคล้ายกับการขยับของกลีบปาก คำว่า “ กลอกตา ” หมายถึง เกสรที่ชูขึ้นมาคล้ายลูกตาหนึ่งคู่ เป็นกล้วยไม้สกุลใหญ่มีมากกว่า 2,000 ชนิด
- Epidendrum เป็น neotropical ขนาดใหญ่ เป็นประเภทของครอบครัวกล้วยไม้ที่มีมากกว่า 1,500 ชนิด มีชื่อมาจากภาษากรีก หมายถึง นิสัยการเจริญเติบโตของ epiphytic
- Dendrobium เป็นสกุลหนึ่งของพืชวงศ์กล้วยไม้ มาจากรากศัพท์ภาษากรีก คือ ” dendron ” แปลว่าต้นไม้ และ ” bios ” แปลว่าชีวิต รวมแล้วหมายถึง สิ่งมีชีวิตที่อาศัยบนต้นไม้อื่น ทั่วโลกพบกล้วยไม้ที่อยู่ในสกุลนี้ถึง 900 ชนิด ในไทยพบ 184 ชนิด
- Pleurothallis เป็นสกุลของกล้วยไม้ที่เรียกกันทั่วไปว่า “ กล้วยไม้ฝากระโปรง ” ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก โดยคำว่า “ pleurothallos ” หมายถึงกิ่งก้านซี่โครง คือเป็นลำต้นที่มีลักษณะคล้ายซี่โครง
ชื่อวิทยาศาสตร์ของกล้วยไม้ ค่อนข้างน่าสับสนกับชื่อสามัญหรือชื่ออื่น ๆ บางสายพันธุ์มีชื่อเรียกมากมายตามแต่ท้องถิ่นนั้น ๆ ส่วนมากชื่อทางวิทยาศาสตร์จะเป็นชื่อเฉพาะและเป็นชื่อที่ตั้งมาจากลักษณะของกล้วยไม้สายพันธุ์นั้น ๆ เป็นส่วนใหญ่