กล้วยไม้กระเช้าสีดา เป็นไม้พื้นเมืองสำหรับประดับไว้หน้าบ้านหรือปลูกติดกับต้นไม้ใหญ่ หรือเรียกกันว่า “ เฟินชายผ้าสีดา ” (Platycerium) ภาคใต้เรียก ” ชายผ้าสีดา ” ส่วนภาคอีสานเรียก ” กระเช้าสีดา ” หรือ ” สไบสีดา ” และภาคเหนือเรียก ” ห่อข้าวสีดา ” หรือ ” หัวเฒ่าย่าบา ” ซึ่งเป็นพืชไร้ดอก มีชื่อที่หลากหลายมักจะเกาะตามต้นไม้ใหญ่ แต่ไม่ใช่จำพวกกาฝากแต่อย่างใด
กล้วยไม้กระเช้าสีดาหรือเฟินชายผ้าสีดา
กล้วยไม้กระเช้าสีดาหรือเฟินชายผ้าสีดา เป็นไม้ป่าที่หายากและแทบจะสูญพันธุ์ในป่าแถบประเทศไทยหรือพบได้ยากขึ้นเนื่องจากมีการลักลอบเก็บจากป่ามาจำหน่ายอย่างผิดกฎหมายทั้งในพื้นที่นั้นและส่งมายังกรุงเทพมหานครที่ตลาดนัดจตุจักร กล้วยไม้ กระเช้าสีดา ส่วนมากที่มีจำหน่ายในปัจจุบันทุกวันนี้จะเป็นไม้ที่มาจากประเทศเพื่อนบ้าน เช่น กัมพูชา ลาวและเมียนมา
ชนิดของกล้วยไม้กระเช้าสีดาหรือเฟินชายผ้าสีดาในประเทศไทย
ชนิดของกล้วยไม้กระเช้าสีดาหรือเฟินชายผ้าสีดาในประเทศไทย มีทั้งหมด 4 ชนิด ดังนี้
- ชายผ้าสีดาปีกผีเสื้อ พบมากในแถบภาคเหนือ ตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคตะวันตก
- ชายผ้าสีดาหูช้าง เป็นชายผ้าสีดาที่ได้รับความนิยมและปลูกทั่ว ๆ ไปเนื่องจากมีการปรับตัวได้ดีแม้ปลูกในสภาพกลางเมือง
- ชายผ้าสีดาสายผ้าม่าน เป็นอีกพันธุ์ที่พบในประเทศไทยแถบที่มีความชื้นสูง เช่น ในแถบภาคตะวันออกและทางภาคใต้
- ชายผ้าสีดาเขากวางตั้ง พบได้ในแถบชายฝั่งตะวันตกจากจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ลงไปทางภาคใต้และในฝั่งประเทศเมียนมามักจะพบในแหล่งป่าดิบชื้น
การเพาะเลี้ยงและขยายพันธุ์กระเช้าสีดา
การเพาะเลี้ยงและขยายพันธุ์กระเช้าสีดา มีวัสดุอุปกรณ์ที่จำเป็นคือ ตะกร้าสะอาด ขุยมะพร้าว ถุงพลาสติกสำหรับคลุมตะกร้า เริ่มแรกนำขลุยมะพร้าวไปแช่น้ำ 1 สัปดาห์ เพื่อให้ขลุยมะพร้าวเปื่อยยุ่ย นำตะกร้าที่จะใช้สำหรับเพาะเลี้ยงมาทำความสะอาดด้วยการล้างทำความสะอาดและต้มในอุณหภูมิสูงเพื่อฆ่าเชื้อโรค จากนั้นนำขลุยมะพร้าวใส่ลงในตะกร้าแล้วนำสปอร์โรยลงไป ใช้ถุงพลาสติกคลุมด้านบนของตะกร้าเพื่อทำการเพาะและกักเก็บความชื้น เป็นการจำลองสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมต่อการเจริญเติบโตของพืช จากนั้นนำไปวางในที่ร่ม
ประโยชน์ของกล้วยไม้กระเช้าสีดาหรือเฟินชายผ้าสีดา
กล้วยไม้กระเช้าสีดาหรือเฟินชายผ้าสีดาเหมาะสำหรับใช้เป็นไม้ประดับในการติดตามกำแพงบ้านหรือตามต้นไม้ใหญ่ แต่กล้วยไม้กระเช้าสีดามีประโยชน์มากกว่าที่คิด เป็นสรรพคุณทางยาที่ใช้ในการบรรเทาปวด ลดไข้ โดยเอาใบมาต้มน้ำอาบผสมสมุนไพรทำให้มีส่วนช่วยในการแก้ไข้สูง ชาวเขาบางเผ่าใช้ใบของชายผ้าสีดาในการต้มน้ำดื่มเพื่อรักษาอาการอ่อนเพลีย บางครั้งก็นำส่วนชายผ้าสีดามาลวกให้สุกแล้วกินจิ้มกับน้ำพริก
กล้วยไม้กระเช้าสีดา เป็นกล้วยไม้ที่คนส่วนใหญ่ชอบ แต่มักจะไม่ทราบวิธีการเลี้ยงที่ถูกต้องก็จะตายเป็นส่วนใหญ่ และเป็นไม้ที่หายากแทบจะสูญพันธุ์ เป็นไม้ที่มีประโยชน์แต่ในปัจจุบันควรที่จะรักษาและอนุรักษ์ไว้ หากพบเห็นการขายที่นำมาอย่างผิดกฎหมายก็อย่าบริโภคหรือสนับสนุนร้านนั้น ๆ จะเป็นการดีที่สุด