กระถางและเครื่องปลูกกล้วยไม้ เครื่องปลูกกล้วยไม้นั้นมีเยอะมาก ๆ ซึ่งการใช้นั้นจะขึ้นอยู่กับกรณีด้วย เช่น อยากให้โปร่งก็ใช้ของที่ระบายน้ำดีถ้า อยากให้ชื้น ก็ต้องหาอะไรที่ระบายน้ำดี และ สะสมความชื้นได้ดีไปพร้อม ๆ กัน โดยหลัก ๆ แล้ว การปลูกกล้วยไม้เราจะเน้น เครื่องปลูกที่ระบายน้ำได้ดี มีความโปร่ง อากาศถ่ายเทได้สะดวก ไม่อุ้มน้ำจนเกินไป หากเครื่องปลูกของกล้วยไม้ อุ้มน้ำมาก ๆ แล้ว ผลที่ตามมาคือ กล้วยไม้จะเน่า และ ตายในที่สุด เรามาดูกันเลยดีกว่าว่าเราใช้อะไรปลูกกล้วยไม้ได้บ้าง
เครื่องปลูกกล้วยไม้
กาบมะพร้าวสับ
– วัสดุปลูกพื้นบ้านหาง่าย เหมาะสำหรับกล้วยไม้ทุกประเภท เสียอย่างเดียว ผุไว * คำเตือน ควรแช่น้ำ และ เปลี่ยนถ่ายน้ำหลายครั้ง จนน้ำใส ก่อนใช้งาน มิฉะนั้นยางมะพร้าวจะชะงักการเติบโตกล้วยไม้ของท่าน !
ถ่าน
– วัสดุปลูก หาง่าย ไม่อุ้มน้ำมาก ใช้ได้นาน เหมาะสำหรับกล้วยไม้ทุกชนิด ก่อนนำมาใช้ให้ใช้กรรไกรตัดกิ่งหรือมีด สับให้มีขนาดเท่า ๆ กัน จะให้ดีควรตัดให้สวย ๆ เป็นก้อนสี่เหลี่ยมเหมือนลูกเต๋าจะดีมาก
โฟม
-วัสดุเหลือใช้หาได้ง่ายในท้องถิ่น หากขัดให้เป็นเม็ดเล็ก ๆ จะใช้ผสมกับเครื่องปลูกรองเท้านารีได้ หากตัดเป็น ก้อนสี่เหลี่ยม จะนำไปรองตะกร้าไม้นิ้วป้องกันรากพันตะกร้า และ ช่วงระบายอากาศในภาชนะให้โปร่งได้ดี หรือ จะใช้หนีบ ไม้นิ้วก็ได้ ข้อดี ทนสุด ๆ ข้อเสีย ไม้ที่หนีบโฟมจะผอม เพราะไม่ค่อยชื้นเอาเสียเลย อาจจะใช้สแฟ้กนั่มมอส หนีบแวมเพิ่มเข้าไป เวลาปลูกไม้นิ้วเพื่อช่วยเพิ่มความชื้นได้
– วัสดุราคาตามเกรด ใช้ปลูกไม้กล้วยไม้นิ้วเป็นส่วนใหญ่ บางทีก็เอาไปใช้ผสมเป็นเครื่องปลูกรองเท้านารี วิธีใช้ แช่น้ำล้างเศษฝุ่นก่อนแล้วก็นำไปปลูกได้เลย ข้อดี อุ้มความชื้นได้เยี่ยมมาก ลูกไม้อ้วนสวย ข้อเสีย ผุไว และ อุ้มน้ำมากเกินไปหาก รดน้ำมาก
รากชายผ้าสีดา / กระเช้าสีดาแห้ง
– วัสดุปลูกที่เลี้ยงกล้วยไม้ได้หลากหลายชนิด โดยเฉพาะอย่างยิ่ง สกุลหวายไทยได้เยี่ยมยอดที่สุด รักษาความชื้น และ ความโปร่งได้ดี วิธีนำมาใช้ ให้แช่น้ำล้างฝุ่นล้างไข่แมลงก่อน แล้วจึงหั่นมาใช้เป็นส่วน ๆ หากใส่ลงกระเช้า ระวัง อย่าใส่หนา ไม่งั้นอาจมีวัชพืชขึ้นมากมาย และ รากกล้วยไม้อาจจะเน่าเพราะแน่นเกิน !
ออสมันดา
-เป็นรากของเฟินออสมันดา ปัจจุบันมีราคาแพงมากจึงหันมาใช้โฟมแทน ออสมันดามักใช้หนีบนิ้วลูกไม้นิ้ว เพราะโปร่งและเก็บความชื้นได้ปานกลางไม่แห้งเกินและแฉะเกิน ไม่แนะนำให้หามาใช้ เพราะแพงและหายาก (และ ต้องตัดทำลายต้นเพื่อเอารากมาขาย) หาอย่างอื่นแทนดีกว่า
พีทมอส
– นิยมใช้เป็นส่วนผสมเป็นเครื่อง ปลูกรองเท้านารี และ กล้วยไม้ดินได้ หลายชนิดเนื่องจากให้ความชื้นได้ดี และ บางทีก็เอาไปผสมเป็นเครื่องปลูกหม้อข้าวหม้อแกงลิงด้วย และ ไม้ใบไม้กระถางต่าง ๆ เช่น เฟิร์นได้อีกด้วย !
ขุยมะพร้าว
– นิยมใช้ผสมเป็นเครื่องปลูกรองเท้าแทนพีทมอส เนื่องจากพีทมอสมีราคาแพง ก่อนนำมาใช้ต้องแช่ และ ถ่ายน้ำบ่อย ๆ ก่อน หลายๆครั้งจนน้ำที่แช่ใส เพื่อเจือจางยางสีน้ำตาลในขุยมะพร้าว (สารเทนนิน) ก่อน
กรวดหยาบ
– ใช้ผสมกับเครื่องปลูกรองเท้านารีเพื่อให้เครื่องปลูกโปร่งขึ้น และ ใช้โรยกลบหน้ากระถางรองเท้านารีเพื่อไม่ให้ผิว เครื่องปลูกถูกน้ำชะล้างออกไปได้โดยง่าย ช่วยทำให้ความชื้นอยู่ได้นานข้อดีหาง่าย มีทั่วไป ข้อเสีย อาจเป็นที่อยู่ของแมลงเช่น มดได้
ทรายหยาบ
– ใช้ผสมเป็นเครื่องปลูกรองเท้านารี ช่วยให้เครื่องปลูกโปร่งมากขึ้น ระบายน้ำดีเก็บความชื้นได้มากขึ้น วิธีใช้ อย่าผสมมาก เพราะจะหนักและอุ้มน้ำมากเกินไป เอาพอหยาบ ๆ ก็เพียงพอแล้ว
ไฮโดรตรอน
– เป็นเม็ดดินเผา มักใช้ปลูกรองเท้านารี ใช้เป็นส่วนผสมหลักของเครื่องปลูก มี ราคาสูง ใช้กรวดหยาบแทน แต่ไฮโดรตรอนมีข้อดีกว่าหลาย ๆ อย่างคือ สะอาด โปร่ง น้ำหนักเบา และ ใช้ได้นาน ไม่ต้องเสียเวลาผสมเครื่องปลูกเอง มีข้อเสียบาง คือ เมื่อใช้งานไปนาน ๆ มักเกิดราขาว และ พวกมดเล็ก ๆ ชอบเข้าไปทำรัง เพราะเม็ดไฮโดรตรอน โปร่ง และ เย็น
หินภูเขาไฟ
– ใช้ผสมเป็นเครื่องปลูกรองเท้านารี มีหลายขนาด ใช้ตามความเหมาะสม หินภูเขาไฟเป็นวัสดุนำเข้า จากต่างประเทศ มีราคาค่อนข้างสูง ใช้ปลูกอะไรก็งาม หินภูเขาไฟมีองค์ประกอบของแร่ธาตุสูง ไม่เป็นอันตรายกับต้นไม้ น้ำหนักเบา และ ลอยน้ำได้
ออสโมซิส
– เครื่องปลูกอีกชนิดที่หาได้ตามร้านค้าทั่วไป หาง่ายแถมฟรีถ้าเป็นเศษของเก่า หากนำมาซอย จะใช้เป็นเครื่องปลูกรองเท้านารี ช่วยเพิ่มความชื้นได้ดี แถมทนกว่าวัสดุที่เป็นกาบมะพร้าวเยอะ
แกลบเผา
– ใช้ผสมเป็นเครื่องปลูกรองเท้านารี และ กล้วยไม้ดิน รวมไปถึงไม้ดอกไม้ประดับทุกชนิดทำให้เครื่องปลูกโปร่ง พอเวลาผ่านไปยังย่อยสลายเป็นธาตุอาหารได้อีกด้วย ราคาถูกหาซื้อได้ตามร้านค้าเกษตรทั่วไป
รากไม้แปรรูป / ขอนไม้
– ภาชนะปลูกกล้วยไม้เลียนแบบธรรมชาติ โยกย้ายได้สะดวก ข้อดี ดูเป็นธรรมชาติกว่าใส่กระเช้าแขวน
ขอนไม้แบบแผ่นแบน
– แผ่นไม้ นำมาปลูกกล้วยไม้ได้ แต่ไม่สวย เพราะแบน ดูไม่เป็นธรรมชาตินัก เอามาตอกตะปู ทำเป็นกระเช้าไม้ดีกว่า
ขอนไม้แบบมีรอยหยัก
– ปลูกกล้วยไม้ได้หลายสกุล โดยเฉพาะกล้วยไม้รากอากาศต่าง ๆ เช่น สกุลเข็ม หรือ แวนด้า เมื่อปลูกรวม ๆ กันหลายต้นในขอนไม้ จะสวยงามมากตอนมีดอก และ รอยหยักบนพื้นผิวไม้ทำให้รากกล้วยไม้เกาะได้โดยง่าย ไม่ลื่นหลุดเวลาเจอฝนตกหนัก ๆ สวยกะทัดรัดเหมาะสำหรับคนชอบไม้แบบมีลวดลาย แต่มีข้อเสียคือ เป็นวัสดุจากป่า ต้องตัดทำลายกิ่งไม้ต้นไม้ และ เมื่อใช้ไปนาน ๆ 1 – 2 ปี เปลือกไม้ด้าน นอกจะผุ ร่อนออกมาเป็นแผ่น ทำให้ต้นกล้วยไม้หลุดร่วงจากขอนไม้ที่แขวนได้
กระถางปลูกกล้วยไม้
กระถางนิ้ว
– ใช้อนุบาลกล้วยไม้หลังจากออกจากขวดได้พักหนึ่งแล้ว เราเรียกกล้วยไม้ที่อยู่ในกระถางชนิดนี้ว่า กล้วยไม้นิ้ว
กระถางพลาสติกก้นลึก
– นิยมใช้ปลูกหวาย และ กล้วยไม้ที่เหมาะสมแล้วแต่เห็นควรพิจารณา ไม่แนะนำให้ใช้ปลูกพวกแวนด้า ช้าง หรือ ชนิดใกล้เคียงเพราะดูไม่สวย หากต้นกล้วยไม้โตแล้วกระถางอาจพลิกกลับหัวกลับหางได้ ความสมดุลจะเสียตอนกล้วยไม้โต
กระถาง 4 นิ้ว และ ขนาดทรงอื่น ๆ
– ขนาด 4 นิ้ว นิยมปลูกกล้วยไม้สกุลแวนดา เข็ม ช้าง สิงโต และ อื่น ๆ มากมายแล้วแต่ความเหมาะสม ส่วนขนาดใหญ่ ๆ มักปลูกจำพวกแกรมาโต หรือ พวกซิมบิเดียมรากอากาศ เช่น กะเรกะร่อน เป็นต้น
กระเช้าไม้สัก / กระเช้าไม้
– ภาชนะปลูกกล้วยไม้ที่นิยมมาก มีความสวยงาม จะคงทนก็เฉพาะกระเช้าที่ทำมาจากไม้สักเท่านั้น ปัจจุบันไม้อะไรก็เอามาทำก็เลยทนบ้างไม่ทนบ้างปน ๆ กันไป ข้อเสียของมันคือ พอผ่านไประยะหนึ่ง จะเริ่มผุ และ พังในที่สุด
กระถางดินเผา
– ภาชนะยอดนิยมอีกแบบ รักษาความชื้นได้เยี่ยม แบบก้นลึกใช้ปลูกหวายสายน้ำครั่งแบบใหญ่ ๆ ปากกว้าง เอาไว้ปลูกรองเท้านารี ที่เหลือแล้วแต่ประยุกต์
กระถางและเครื่องปลูกกล้วยไม้ ทั้งหมดนี้ก็เป็นเครื่องปลูกหลัก ๆ เพียงส่วนหนึ่งเท่านั้น หลาย ๆ ท่านอาจจะประยุกต์ ด้วยการปลูกในตะกร้าบ้าง ในฝาครอบพัดลมบ้าง ซึ่งก็ใช้ได้ทั้งนั้น แต่ในการปลูกกล้วยไม้ แต่ละชนิดนั้นเราควร คำนึงถึงชนิดที่เราปลูก เพื่อความเหมาะสมกับภาชนะที่ปลูกด้วย ภาชนะปลูกกล้วยไม้จะแตกต่างจากการปลูกต้นไม้ทั่วไปคือมีข้อห้ามว่า ห้ามเผื่อขนาดของกระถาง ถ้าเราเผื่อไว้ว่า อีกหน่อยกล้วยไม้คงโต ซื้อครั้งเดียวใหญ่เลยดีกว่านั้น คิดผิดเป็นอย่างมาก เพราะกระถางที่โตกว่ากล้วยไม้ จะเป็นภาชนะที่อุ้มความชื้นมากเกินไปมีผลทำให้กล้วยไม้เน่าตาย หรือ ติดเชื้อต่าง ๆ ได้ง่าย ดังนั้น เราควรหาภาชนะปลูกที่เหมาะสมกับขนาดของต้นกล้วยไม้